Zdjęcie: z otwartych źródeł
Miliony ludzi nie śpią w środku nocy i istnieją dobre dowody na to, że ich mózgi pracują w tym czasie inaczej
Naukowcy coraz częściej twierdzą, że ludzki mózg nie jest przystosowany do czuwania po północy. O tej porze dnia zmieniają się emocje, myślenie, a nawet bariery moralne, a ryzyko impulsywnych działań dramatycznie wzrasta. Co dzieje się z ludzkim mózgiem w nocy i dlaczego człowiek nie jest przystosowany do czuwania, mówi RBC-Ukraina w odniesieniu do badania opublikowanego we Frontiers in Network Psychology.
Co dzieje się z mózgiem po północy
Noc wydaje się być czasem odpoczynku, ale z neurobiologicznego punktu widzenia jest to okres, w którym nasze mózgi zaczynają działać według innych praw.
Według badaczy z Uniwersytetu Harvarda, po północy spada aktywność układów nerwowych odpowiedzialnych za samokontrolę i krytyczne myślenie. Wzrasta za to reakcja na negatywne bodźce, niepokój, strach i samotność.
Osoba, która nie śpi o tej porze, postrzega otaczający ją świat bardziej ponuro niż jest w rzeczywistości. To dlatego negatywne myśli, rozpacz i niebezpieczne impulsy – od przejadania się po nadużywanie alkoholu, a nawet zachowania autodestrukcyjne – są bardziej prawdopodobne w nocy.
Teoria umysłu po północy
Grupa neuronaukowców zaproponowała hipotezę zwaną Mind After Midnight. Wyjaśnia ona, że ludzkim zachowaniem rządzi naturalny 24-godzinny rytm – cykl okołodobowy. W ciągu dnia nasz mózg jest nastawiony na aktywność, naukę i kontakty społeczne. W nocy przechodzi w stan regeneracji.
Kiedy dana osoba zakłóca ten cykl – na przykład pracując w nocy lub zmagając się z bezsennością – mózg znajduje się w stanie dysonansu. Neuroprzekaźniki regulujące nastrój i motywację zmieniają swoją aktywność, co zwiększa podatność na ryzyko i upośledza logiczne myślenie.
Ewolucyjne wyjaśnienie
Ewolucyjnie ludzie spali w nocy, gdy polowanie było niemożliwe, a niebezpieczeństwa czaiły się dosłownie w ciemności. Dlatego nasze mózgi są przyzwyczajone do bycia w trybie czujności i alarmu w godzinach ciemności. Kiedyś pomagało to unikać drapieżników, ale dziś prowadzi do nocnej nadwrażliwości – człowiek przesadnie reaguje na zagrożenia, nawet te wyimaginowane.
Dlaczego noc to czas ryzyka
Badania pokazują, że między północą a 6 rano ryzyko samobójstwa jest trzykrotnie wyższe niż w ciągu dnia. Przedawkowanie i używanie nielegalnych substancji również wzrasta o tej porze.
Autorzy teorii podają dwa przykłady. Pierwszym z nich jest narkoman, który z powodzeniem kontroluje swoje pragnienia w ciągu dnia, ale nie udaje mu się to w nocy. Drugi to student, który z powodu bezsenności stopniowo traci nadzieję i zdolność racjonalnego myślenia. Obie sytuacje pokazują, jak „umysł po północy” może stać się niebezpieczny.
Co mówią badacze
„Miliony ludzi nie śpią w środku nocy i istnieją mocne dowody na to, że ich mózgi pracują w tym czasie inaczej. Musimy dokładniej zbadać tę kwestię, ponieważ ma ona bezpośredni wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo ludzi” – zauważa Elizabeth Clurman, neuronaukowiec z Harvardu.
Jak dotąd naukowcy nie rozumieją w pełni, w jaki sposób brak snu i zmienione rytmy dobowe wpływają na układ nagrody – czyli w jaki sposób mózg ocenia konsekwencje swoich działań. Jest to ważne dla zawodów, które wymagają nocnych zmian: lekarzy, pilotów, policjantów, ratowników.
Sen jako bezpieczeństwo
Niedobór snu zaburza równowagę między dopaminą, serotoniną i kortyzolem, substancjami regulującymi motywację, emocje i stres. Gdy procesy te ulegają zmianie, osobie trudniej jest odpowiednio ocenić rzeczywistość, kontrolować impulsy i podejmować decyzje.
Naukowcy podkreślają, że nawet kilka kolejnych nocy bez normalnego snu może zmienić postrzeganie świata – wydaje się on wrogi, a przyszłość beznadziejna.
Co robić, gdy nie możesz spać
Eksperci zalecają unikanie pracy, emocjonalnych decyzji lub aktywnego korzystania z gadżetów po północy. Jeśli bezsenność staje się regularnym zjawiskiem, ważne jest, aby udać się do specjalisty medycyny snu. Najlepszą strategią jest utrzymywanie stabilnego harmonogramu: kładzenie się spać i wstawanie o tej samej porze, nawet w weekendy.
Uwagi:
